Türkiye’nin Öncü Konumu
Türkiye, çay üretiminde dünya genelinde 4. sırada yer alırken kişi başı çay tüketiminde ise lider konumda bulunuyor. Ülke genelinde günlük yaklaşık 250 milyon bardak çay tüketiliyor. Türk çayı, milli içecek olarak kabul edilirken, çayın iklim değişiklikleri ve tarım uygulamalarından olumsuz etkilenmemesi için bilimsel çalışmalar sürdürülüyor. Bu çalışmaların en önemlilerinden biri de Türkiye’de yetişen çayların genetik yapılarının tespiti ve korunması.
Çay Gen Havuzları
2018-2023 yılları arasında Rize Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi ile ÇAYKUR’un iş birliğinde gerçekleştirilen “Çay Bitkisi Gen Havuzu Oluşturulması ve Ticari Çay Çeşit Adaylarının Belirlenmesi” projesi kapsamında Türkiye genelinde çay üretim alanları taranarak 2 bin 34 farklı çay genotipi elde edildi. Bu kapsamda iki ayrı “Çay Gen Havuzu” kuruldu.
Türkiye’nin Çay Gen Kaynakları
Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Çay ve Çay Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Keziban Yazıcı, Türkiye’nin dünya gen kaynakları sıralamasında 5. sıraya yükseldiğini belirtti. Çay bitkisinin genetik kaynaklarının korunması, tarımsal ürünlerin iyileştirilmesi ve gelecekte ortaya çıkacak ihtiyaçların karşılanmasında büyük önem taşıyor.
Dünya Çapında Çalışmalar
Dünya genelinde çay üretiminde öncü olan ülkeler, gen kaynaklarını koruma ve çeşitlendirmeye yönelik çalışmalar yürütüyor. Hindistan, Çin, Kenya, Sri Lanka, Vietnam ve Japonya gibi ülkeler çay çeşitlerini ıslah ederek gen havuzlarını oluşturuyor. Bu çalışmalar, iklim değişikliği ve rekabet gibi faktörlere karşı ülkelerin güçlenmesini sağlıyor.
Türkiye’de çay üretimi geçmişte tohumdan gerçekleştirilirken, Hindistan’ın klonlama çalışmalarıyla bu süreç daha verimli hale getirildi. Türkiye’de yapılan çalışmalarla çay bahçelerinin yenilenmesi ve en iyi çay çeşitlerinin belirlenmesi hedefleniyor.
Proje kapsamında elde edilen veri ve kaynaklar, kuraklığa dayanıklılıklarının belirlenmesi amacıyla yeni çalışmalarda değerlendirilecek. Japonya Shizuoka Üniversitesi, ÇAYMER ve diğer ilgili kurumlarla iş birliği yapılacak.
